Zeilend naar de Oostzee, bestemming Stockholm.

Het is niet dat wij een hekel aan onze werkzaamheden hebben, integendeel, maar een zeilvakantie van slechts vijf weken is een beetje krap bemeten. Om in deze beperkte tijd een leuk reisdoel te bereiken, vergt een hoop passen en meten en bovendien moet je op goede voet staan met de weergoden. Stockholm was de keuze van het jaar 2012. De voorbereidingen hebben menig avondje gekost, en daar kwam een paar weken voor vertrek het bestuderen van de weerkaarten nog bij. Het verloop van de depressies lieten op zondag 3 juni een gunstig weervenster zien om in één keer vanuit Delfzijl het Noord Oost zeekanaal te bezeilen. Tegen een licht noorderwindje in en met de ebstroom mee, kruisten wij de Eems af naar het Borkummerrif. Hier werd de koers verlegd naar het oosten, maar er liep nog een vervelende oude deining van een harde Noordwester storm van 2 dagen geleden, zodat het inslingeren dit jaar in de Duitse bocht een serieus verhaal was. 's Nachts zeilden wij ten noorden van de Oost Friese eilanden en om "pünktlich" acht uur de volgende morgen kregen we bij de monding van de Elbe een forse stroom mee, richting Brunsbüttel.

Het door Keizer Wilhelm gegraven Noord Oostzee kanaal is de snelste verbinding tussen de Noordzee en de Oostzee, en het begint in Brunsbüttel na het sluizen complex daar. Het nadeel van dit kanaal is dat alles op de motor moet, maar er zijn wel een aantal leuke bestemmingen aan deze vaarweg, zoals de stad Rendsburg. Vanwege het gebrek aan tijd gingen wij rechtstreeks naar de Flehmhüdersee, om te ankeren in een meer waar tijdens de tweede wereldoorlog een onderzeeboot werf gevestigd was. De volgende dag waaide het 3 Bft uit het zuidoosten. Vanaf onze ankerplaats was het nog een uur varen naar Holtenau, het eind punt van het kanaal waar je middels sluizen in de Kielerfjorde komt. Buiten de sluis gingen de zeilen er weer op, en met een zuinige 4 knopen snelheid voeren we de Oostzee op, de wind was echter iets meer naar het oosten gedraaid en in kracht afgenomen, zodat wij te scherp aan de wind moesten zeilen en steeds met een overstag manoeuvre naar het oosten moesten kruizen, nee het zat niet allemaal mee. Bij Rödby havn, op Lolland, was voor ons de lol er wel af, met de nacht voor de boeg, de lichte oostelijke wind tegen in een drukke smalle scheepvaart route. In deze saaie haven met verveelde havenmeester, genoten wij een goede nachtrust. De volgende morgen bleef de voorspelde zuidoostelijke wind weg, met als gevolg dat wij de eerste 25 mijl met de 'hakkeplof' tegen de oostelijke bries in moesten. Pas voorbij de zuidpunt van het Deense eiland Falster, werd de Walkura naar het noordoosten gestuurd en was het mogelijk om te zeilen. Het bleef kwakkelen met de oostelijke wind, en als gevolg van het langdurige oosten winden ging de stroom ook iets tegenstaan, want op de Oostzee wordt de enige stroom die er heerst bepaald door de windrichting. Het schoot voor geen meter op zo, maar volgens de weersberichten op de marifoon zou het de volgende morgen uit het zuidwesten gaan waaien met toenemende kracht, gelukkig. Maar bij het naderen van de Zweedse kust was de enige verandering een loodgrijze lucht met motregen en helemaal geen wind. Het was nu vrijdagmorgen en wij waren al 36 uur onderweg vanaf Rödby. Wij werden schijtziek van dit gekwakkel, dus voeren we de haven van Smyggehamn in om de goede wind af te wachten. Ondanks het feit dat het in de haven vreselijk stonk naar rotte waterplanten, gingen wij maar even een uiltje knappen, en waarachtig bij het ontwaken scheen de zon en waaide het fris uit de goede richting. Vanwege de mooie omgeving besloten wij de nacht te blijven. De volgende morgen ging al vroeg de halfwinder in de mast en wij zeilden weer oostwaarts met een gemoedelijk zuidwestelijk windje. Tegen de nacht werd de halfwinder ingeruild voor de genua en zo gleden wij de Hanöbocht door. In de vroege morgen ten zuiden van Karlskrona, de Zweedse marinehaven, ging de Halfwinder alweer omhoog en voeren we de Kalmar sund in op weg naar onze eerste geplande stop in de stad Kalmar. Tussen de Zweedse kust en het langgerekte eiland Öland wakkerde de wind stevig aan en al gauw liep de snelheid op tot over de 8 knopen. Toen echter in dit smalle vaarwater ook nog eens de golven zich zwaar opbouwden, werd de halfwinder maar ingewisseld voor de fok. Tot voor de invaart van Kalmar bleef de wind toenemen, zo ook Walkura haar snelheid. Dit was pas zeilen, maar als zeiler moeten we ons vaak behelpen met te weinig wind uit de verkeerde hoek. Het is ook nooit goed, maar dan blijft er tenminste wel wat te zeuren over.

Kalmar:

Na een spectaculaire binnenkomst, lagen wij in een mooie, goed uitgeruste haven met vriendelijk personeel. Kalmar was de eerst geplande stop van deze vakantie. Dit is een redelijk grote stad, met een indrukwekkende lange geschiedenis, waar wij het een en ander van wilden gaan bekijken. Het was ook een goede plaats om onze motorfiets in elkaar te sleutelen en om de was te doen. In de 5e eeuw ontstond hier de eerste nederzetting op de grens van land en water, geen wonder dat het normale boeren bestaan werd aangevuld met visserij, en dat Kalmar allengs belangrijker werd als handelsplaats. Deze opeenhoping van goederen en rijkdom trok ook zeerovers en andere schavuiten aan, met als gevolg dat er verdedigingswerken werden opgericht om deze ongewenste gasten te weren. In de 12e eeuw werd er met de bouw van het machtige Kalmar slot begonnen. Omstreeks deze tijd kwamen de Deense, Zweedse en Noorse koninkrijken op, en was de macht van de vele kleine potentaten uitgespeeld. De hierbij een rol spelende invoering van het christendom vond zijn neerslag in de prachtige Domkerk. De naar west Europees voorbeeld gevormde staten, lagen echter steeds met elkaar overhoop, en zo verschoven de onderlinge grenzen voortdurend. In 1397 werd in Kalmar, de unie van Kalmar opgericht, dit om gezamenlijk de macht van de Hanze steden in te perken. De drie landen kwamen nu in een "personele unie". Dit hield in dat ze alledrie dezelfde vorst accepteerden, namelijk Margreta van Denemarken. De onderlinge gevechten gingen na verloop van jaren gewoon weer door en zo kon het Kalmar slot nog goede diensten bewijzen. Momenteel is Kalmar een levendige stad met winkels, bezienswaardigheden en tijdens ons bezoek live muziek. Als uitgangspunt voor tochten in de omgeving is Kalmar uitstekend geschikt, mede door de 6 kilometer lange brug naar het voor de kust liggende eiland Öland.

Öland:

Na een flinke spurt met de Yamaha over de brug, kwamen wij in Öland aan. Het is een langwerpig eiland van 140 bij 12 kilometer. Öland bestaat uit twee landschap typen, een lange vruchtbare strook langs de gehele west kust en het hogere kalkplateau. Het Store Alvaret. Aangezien het regenwater hier zeer snel in de bodem wegzakt, is het een zeer dor gebied met een bijzondere natuur. Het eiland is vanaf de Steentijd bewoond en her en der vinden we hier de restanten van. De landbouwers hebben in de afgelopen eeuwen ieder hun eigen graanmolen gebouwd, deels voor status, maar zeker uit winstbejag, want bij het laten malen van graan was men aangewezen op staatsmolens, die hiermee geld voor de koning binnen harkten.

De enige stad die het eiland rijk is, Borgholm, is een saaie aanfluiting, zeker de moeite van een bezoek niet waard. Gelukkig compenseert de rest van het eiland dit gemis ruimschoots. Het naast Borgholm gelegen slot was groots en door de tijd verkracht, dus dit hoefden wij niet te zien, Soliden, het buitenverblijf van het Zweedse vorstenhuis leek ons wel wat, maar om tien euro te betalen om de tuin te mogen aanschouwen is wel iets aan de prijs. Het is wel zielig dat de koninklijke inkomsten op deze wijze op peil moeten worden gehouden. Het was ook maar een zielig tuintje. Bij het dorpje Gettlinge lag een enorm grafveld vanaf de Bronstijd en ver daarna. Hier kwamen we in gesprek met een wiskundige die alle graven aan het inmeten was en daar patronen uit probeerde te distilleren. Na een klein uur haakte Hennie af, maar ik ging nog even door, zeer interessant. Bij Eketorp was een Viking burcht herbouwd met een museum, acteurs speelden het leven uit die tijd. Op de motorfiets reden we hierna het jacht terrein van de vroegere koning karelX binnen. Hij heeft de gehele zuidpunt van Öland met een muur afgegrendeld, zodat de herten niet weg zouden lopen. Bij de vuurtoren op de zuidpunt 'de lánge jan' was een biologisch centrum gevestigd, als museum was het een beetje te onderbemeten. Twee dagen toerden wij over het eiland en kregen zo een leuke indruk, maar ik ben bang dat er nog veel meer te zien is.

Het reisdoel, Stockholm was nog niet bereikt, na een onderbreking van 4 dagen gingen wij donderdag morgen vroeg weer op pad in noordelijke richting, naar het eilandje Blä Junfrün. Deze blauwe jonge dame lag aan het eind van de Kalmarsund en is een geologisch en historisch paradijs, wij zouden onszelf tekort doen als we hier niet een bezoek brachten. In een trechtervormige inham lieten wij ons anker zakken en brachten een achterlijn uit naar de kant op een haak in de rotsen. Nadat wij onze verkenning van het eiland hadden voltooid, kwamen we terug bij de rubberboot, die op de kop met een gebroken peddel aan het eind van de inham lag. Het bleek dat de boeggolf van een passerend vrachtschip zich in de inham opbouwde en aan het eind kapot sloeg tegen de rotsen, toevallig lag daar onze rubberboot. Vroeg in de morgen vervolgden wij de volgende dag onze tocht naar de Zweedse hoofdstad. De eerste uren was er geen wind, dus de motor maar aan. Langzamerhand kwam er een beetje wind uit het zuidwesten, een halfwindertje vol. Per uur kwam er iets bij en de wind draaide een beetje naar het zuidoosten. Om 9 uur 's avonds namen wij wat zeilen in, want het ging te hard en met dit tempo zouden wij in het donker de scherenkust in duiken en dat wilden wij niet. Stomme koe die ik was."Het werd immers op deze breedtegraad rond de langste dag niet meer donker!" Zaterdag morgen zeilden wij door de scheren, de voortuin, van Stockholm. Op de binnenste eilandjes waren overal huisjes en hutjes te zien, de tweede huisjes van de bevolking. In de loop van de middag raakte de lucht steeds meer bewolkt, tenslotte gingen de sluizen open en kwam er een stortvloed aan regen. Zeilen in zware slagregens is geen hobby van ons, dus gingen wij voor anker in een baai Napoleonsviken. De gehele zeilreis is het weer al in de war, zo is de temperatuur net 10 graden overdag, in de winter hebben wij in Nederland vaak hogere temperaturen. De volgende morgen hadden we nog steeds meer water boven de boot als eronder. Het was nog 3 uur varen naar Stockholm, dus vertrokken wij in de zware regen met maar nauwelijks 300 meter zicht. Door dit smalle bochtige vaarwater zat ik onder een paraplu te sturen terwijl Hennie binnen de radar in de gaten hield en met warme thee en gesmeerde broodjes mijn humeur op peil hield.

Stockholm: Zondag middag 17 juni kwamen wij in een haventje aan op het schiereiland Skeppsholmen, tegenover het Gröndalund pretpark en openluchtmuseum. Het haventje waar wij liggen is van een kleine vereniging, veel voorzieningen zijn hier niet, maar het ligt er wel mooi. In de vroege viking tijd begint op deze plaats, waar het Zweedse meren stelsel, de Mälaren diep het land insnijdt, de bewoning. Dat de op het water georiënteerde vikingen deze plaats uitzochten mag geen wonder heten. Later in de tijd werd er een verdedigings toren opgericht. Pas in het jaar 1252, toen Birger Jarl de zweden onder zijn gezag had verenigd en alle andere kleine potentaatjes had onderworpen, maakte hij van deze plaats een verdedigings en handelsplaats. Op de plaats van het huidige koninklijk paleis stichtte Birger Jarl een sterke burcht. Stockholm is vernoemd naar een van de 14 eilanden, die nu allen zijn bebouwd. Het is nu een zeer groene ruime stad, met veel waterwegen en de bebouwing is overwegend laagbouw. Pas toen Zweden als natie sterker was geworden dan zijn buurlanden, durfde de koning het aan om van Stockholm, zo dicht aan de kust, zijn hoofdstad te maken in 1634. Het hebben van een sterke vloot was hiervoor noodzakelijk. De "Wasa" is zo'n voorbeeld van een oorlogsschip; in 1628 kapseisde en zonk het bij zijn tewaterlating, voor de ogen van de verbouwereerde koning Gustav II Adolf en zijn gasten. Eeuwen ligt het schip in een koude conserverende sliblaag van het fjord, tot het in 1961 werd gelicht en tentoongesteld, dit is een absoluut hoogtepunt van ons bezoek aan Stockholm. Om onze actieradius te vergroten, hebben wij onze motorfiets, een yamaha 350 TT, in elkaar gesleuteld en daarmee struinen wij de omgeving van Stockholm af. Het op de motor rijden in Stockholm is geen pretje, met om de 100 meter verkeerslichten, met een luchtgekoelde motorfiets wil het dan wel warm tussen de beentjes worden. Ook was alles zowat eenrichtingsverkeer met irritante dwangpijlen in overvloed, de logica hiervan ontging ons geheel, vaak reden wij dan maar de stoep op en staken als voetgangers over om zo weer in de goede richting te kunnen rijden. Het is behoorlijk vervelend als je het doel ziet liggen en je kunt er niet komen. Met Zweedse vrienden van ons, Heleen en Lars, gingen wij de "Langste Dag" vieren op de wijze van de hoofdstad bewoners. Dit vond plaats in Skansen, het grootste openlucht museum van Zweden, normaal is Skansen al interessant, maar nu met het langste dag spektakel heel apart. Natuurlijk werd de dag afgesloten met een geweldig maal, naar Zweedse traditie, met de nodige alcoholische versnaperingen. Bij klaarlichte nacht gingen wij naar de boot terug en waren er nog groepen druk bezig de dag te vieren. Het oude Birka hebben wij ook bezocht, het is een eiland diep de Mälaren in, waar vanaf het jaar 600 de internationale handel was gevestigd. Producten uit de omgeving werden hier het hele jaar verzameld en opgeslagen om in het zomerseizoen door allerlei handelaren te worden opgekocht of geruild. Hedeby in Denemarken en Dorestadt in midden Nederland, waren vergelijkbare plaatsen van deze vroeg middeleeuwse internationale handel. Birka is door de archeologen opgegraven en als je er staat dan voel en zie je de geschiedenis herleven. Na ongeveer het jaar 800 nam de stad Uppsala de toonaangevende positie over, het was al eeuwen het religieus centrum van de zweden, maar daar kwam nu de handel bij en in de elfde eeuw streek hier ook de bisschop neer die de zweden wel even zou vertellen wat het ware geloof was. Wat hebben wij nu nog niet verteld: de veelheid aan winkels, musea en restaurantjes. Bovenal de prachtige opbouw van Stockholm, maar dat voert veel te ver om hier over uit te wijden, terwijl je weet dat je tekort schiet in woorden.

Nadat wij een week in de Zweedse hoofdstad waren gebleven, werd het de hoogste tijd voor vertrek. De marifoon en de navtex gaven als weerbericht 4 tot 5 Bft uit het zuidwesten, met stormachtige wind in de Zuidelijke Oostzee. Maar daar waren wij nog lang niet zodat het gunstig was om naar Gotland te zeilen. De totale afstand was 170 mijl en het was zondag middag. Buiten de scheren stond er een zuidwest 5, terwijl wij over een ongemakkelijke knobbelige zee in zuidoostelijke richting voeren. Tot twee uur 's nachts ging het goed, daarna waren de poppen aan het dansen. De wind tolde met veel vlagen in het rond. Alle hens aan dek, dus Hennie kwam uit bed, er moest gereefd worden. Uiteindelijk viel er niets meer te reven en in de woeste golfslag en harde wind kwamen wij geen steek vooruit, er kwamen enorme golven van alle kanten over de boot heen, de enige oplossing was nog "bijliggen". Zo dreven wij in twee uur tijd, redelijk rustig achteruit naar de lijzijde van Gotland. Hier waren de irritante golven verdwenen en konden wij weer verder zeilen, niet helemaal droog overigens, want nu viel de regen met bakken uit de loodzware wolken hemel. De harde wind kwam nu precies uit de richting van Visby, zodat wij besloten na al het geweld koers te zetten naar Lickershamn, een vissersplaatsje op noord Gotland. Met gezwinde spoed voeren wij de baai binnen en er overviel ons een weldadige rust, achter een betonnen pier maakten wij vast, en stookten de kachels flink op om het vocht te verdrijven, de kajuit leek wel een sauna. Bij de havenmeester werd gerookte vis gekocht en wij trokken een biertje open, wat een feest.

Hoe kwamen wij nu in deze storm terecht? Op de weerkaarten van Northwood zag ik dat er drie kleinere depressies aankwamen in de Zuidelijke Oostzee, die zich verenigden en daarna verdiept in noord oostelijke richting trokken met een veel hogere snelheid. Dit was 24 uur geleden niet te voorspellen. Zondagavond kwam er wel een waarschuwing binnen via de marifoon van Zuidoost 6 tot 7 Bft. Op de windrichting na viel dat wel mee. Wat was er nu dan de oorzaak van dat wij niet meer konden zeilen? De depressie schoot met hoge snelheid naar de Finse golf en veroorzaakte kruisgolven in het zeegebied ten noorden van Gotland. Ook was er aan de noordpunt sprake van een venturie effect (een versterking van de normale wind) Wij hadden de pech dat we precies op deze plaats waren. Wij zijn twee dagen in Lickershamn gebleven, daarna was het weer rustig in de atmosfeer en zetten wij onze tocht voort naar het zuiden. We zijn nog wel even in de prachtige stad Visby gestopt om boodschappen te doen en hebben de stad even snel bekeken. Wat een prachtige middeleeuwse stad is dit, hier gaan we zeker weer heen maar dan veel langer. Dit lag ook aan de haven die er goed uitzag. Na dit oponthoud van een paar uur vertrokken wij alweer zuidwaarts, want het einde van de vakantie grijnsde ons toe. Na een overnachting in Klintehamn op zuid Gotland was er de volgende morgen bij vertrek om 6 uur geen wind meer, dus op motorkracht langs de twee eilanden Lille en Stora Karlsö. Het is vaak heel frustrerend om wegens gebrek aan tijd, je nieuwsgierigheid naar leuke bestemmingen te moeten inperken. Gelukkig kwam er iets wind zodat de motor weer uit kon, motorbootje spelen is geen echte hobby van ons. Bij Öland aangekomen kakte de wind weer in en kwam er een dichte mist opzetten. De hele nacht motorzeilden wij over de Kalmarsund en voorbij Karlskrona, met de radar aan en de oren op scherp. Zo wordt het dus een drukke nachtwacht, priegelen met het zeil om de snelheid er in te houden, de radar bestuderen en luisteren naar de andere scheepvaart. In de ochtend werd de mistlaag dunner, maar de laatste 10 meter mist bleef lang hangen, je zag soms op enige afstand een mast voorbij varen. Doordat er een leuk windje uit het zuid oosten opstak was het vanaf 9 uur 's morgens goed zeilen op de Hanöbocht. Bij het Bornholmsgat aangekomen was de wind inmiddels stevig te noemen, 6 Bft en dit ging gepaard met een dreigende, grauwe donkere wolken deken, het zag er allemaal erg onheilspellend uit en de wolken buitelden als een op elkaar gedrukte wirwar door de lucht. Plotseling viel bij ons de wind helemaal weg, het was de hoogste tijd voor scheepsberaad en maatregelen. De zeilen werden zwaar gereefd en ... er kwam alleen regen, heel veel regen. Dus zetten wij koers naar Ystad, de (regen)maat was vol. Ystad was een uur varen naar de kust, en dat leek ons een betere plek toe dan alle thunderstormen te moeten trotseren die er op zee nog in het verschiet lagen. Een dag later werd de tocht hervat en sukkelden wij met weinig wind of zo nu en dan geen wind voort naar de Kielerfjorde. De getankte diesel werd helaas flink aangesproken. De tocht van Brunsbuttel naar Delfzijl kon gelukkig zeilend worden afgelegd. Op onze reis naar Stockholm en terug hebben wij 7 nachten doorgezeild, maar het zeilen op de Oostzee is vaak een moeizame kwestie als je dag en nacht wilt doorvaren. De wind zit vaak in de verkeerde hoek en de vaarroutes zijn te smal om dan een goede koers te gaan voorliggen, tel hierbij nog op dat het een drukbevaren stuk zee is met heel veel interessante plaatsjes en steden, zo wordt het heel moeilijk om in het juiste dag en nacht ritme te komen als zeezeiler. Jullie zullen begrijpen dat de vakanties meer dagen moeten gaan tellen als tegemoetkoming van al deze voorgenoemde ellende!