Wij kennen allemaal wel de grappige definitie van zeilen; Onder een koude douche staan en briefjes van honderd verscheuren. Het hoeft geen betoog dat deze quote van landrotten afkomstig is, wij zeilers hebben hier ons eigen, relativerende gedachten over. Maar het zeilen langer dan dagtochten, is ook onder hen die de woelige baren met windkracht oversteken, geen gemeengoed. Tot voor kort was dit ook onze manier.

Doordat helaas onze hond Odin, het leven na 15 jaar niet langer kon bolwerken, lagen voor ons ook bestemmingen in het verschiet, waar Odin als gezinslid niet welkom was zoals Groot Brittannie, Noorwegen en Zweden. Bijkomend feit was dat Odin het als nette hond vertikte om zijn behoefte te doen op de Walkura, zijn eigen huis, zodat wij sanitaire noodstops moesten inlassen. Dit kwam praktisch neer op dagtochten, zodat meerdaagse zeiltochten uitgesloten waren. Dit jaar speelde de beperking niet meer mee, zodoende was voor ons de keuze gevallen op Schotland met de Orkney eilanden als vakantie doel. Zeilen is voor ons een combinatie van reizen per zeilschip met het bereiken en bezoeken van verre of minder verre bestemmingen. Afgezien van de kosten voor een boot zijn deze vakantie's ook nog eens redelijk betaalbaar. Uit en thuis werd er deze reis 1324 mijl afgelegd, waarbij het merendeel aan de grotere overtochten werd besteed, Delfzijl - Noord Engeland, naar het noordelijke Orkney en de oversteek terug naar Delfzijl. Juist dit oversteken wilde ik tot onderwerp van dit verhaal maken; omdat wij dit ook nog niet zo vaak hebben gedaan, en omdat juist dit deel van een reisverslag er vaak een beetje bij hangt. Het wordt pas interessant als je op z'n minst een storm, aanvaring of vier dagen windstilte hebt gehad. Nu hebben wij dit alles niet gekregen en zal het verhaal noodgedwongen nog saaier worden. Over het algemeen is op een dergelijke korte oversteek van enkele dagen een echte storm wel te voorspellen, onvoorziene afwijkingen in de weersverwachting kunnen altijd een beetje roet in het eten gooien. De mogelijkheden voor een goed weersbericht via de marifoon en de kortegolf zender gecombineerd, geeft voldoende informatie voor een weloverwogen beslissing. De Noordzee staat bekend als een woelige klotsbak. Zijn geografische positie ligt in de lijn van de lage druk fronten, daardoor zijn er veel wisselende windsterktes en richtingen, ook de grote trechtervormige opening met de Atlantische oceaan en de relatieve ondiepte zijn hier debet aan; zodat het golfpatroon dicht op elkaar komt, hier kan dan nog eens een prettige oceaan deining doorheen fietsen. Al met al, de landrotten zijn nu al zeeziek afgehaakt, en wij zeilers dienen ook met gepast ontzag voor het mogelijke natuur geweld de zaak voor te bereiden en onderweg alert blijven. De angst voor een oversteek op zee is voor een heel groot deel terug te voeren op de onzekerheid of je alles hebt gedaan om eventueel onheil het hoofd te bieden. En of je kennis toereikend is om het goed te kunnen beoordelen, welnu de kennis zal nooit toereikend zijn, want om de natuur te doorgronden zal ons nooit helemaal lukken. Dan de boot is zij berekend op haar taak, hoe is de staat van onderhoud, laten we wat dit betreft niets aan het toeval over? Jazeker wel, want met de schijn zekerheid van goed onderhoud komen we ver, maar alles onder controle hebben is een utopie. Laten we het eens anders bekijken, als wij al lang groen van zeeziekte en ellende vanwege de te ruige omstandigheden op de bodem van de boot liggen, dan drijft de boot vaak nog gewoon verder, deze kan dus meer hebben dan wij. Wij zullen dus moeten accepteren dat niet alles te controleren is, net als in het leven. Een beetje angst voor de zee en de weersomstandigheden is niet erg, want dat zorgt dat we alert reageren en een beetje verstand van zaken is prettig om te weten wat we zouden kunnen of moeten doen, verder moet je jezelf overgeven aan de situatie, hoe saaier hoe beter. Bij zo'n saaie oversteek doorklieven verrijkende gedachten mijn geest, daar is ruim tijd voor. De boot doet wat hij moet doen en wij turen naar de zee, de lucht en de golven, dagen hetzelfde maar nooit gelijk. Dit is een rustgevend schouwspel. Ik denk aan het eten van haring, en aan de vissers die ze boven water halen, wat komt er vaak nog meer mee naar boven; explosieven, autowrakken, botten en stenen werktuigen. In de diepere delen van de Noordzee komen mammoet, rendier en oeros botten boven water, tevens stenen pijl en speer punten en krabbers, dit is een afspiegeling van het leven uit de tijd dat het landijs zich terug trok. De Noordzee vlakte was een toendra waarin grote kudde's boven genoemde beesten rondzwierven achtervolgd door de mens als jager. Door de aangroei van gletsjers en landijs, was de zeespiegel maximaal 120 meter lager dan tegenwoordig. In wezen zweven wij met de Walkura boven een grote immense geschiedkundige vlakte. Plotseling schiet de bodem van de Noordzee wel 25 meter omhoog. Een onder water plateau met heuvels en doorsneden met beekdalen, daar lijkt het op als je de diepte kaart wilt geloven, of je eigen diepte meter. Een ideaal gebied voor jonge visjes met veel beschutting tegen roofvissen. De watertemperatuur is vanwege de ondiepte en verminderde stroming standaard iets warmer. Het kan niet mooier, of toch wel, is deze goddelijke plek misschien een plaats van onnoemelijk leed. Bij zware storm kunnen de opgezweepte golven hier breken, getackeld door de sterk oplopende bodem van de Doggersbank. Bij windsterkte 8 Beaufort begint het circus al. De diameter van dit onderzeese plateau is ruim 60 mijl dus gauw even weg wezen is er ook niet bij, veel ooggetuigen kunnen het niet meer navertellen, want door de eeuwen heen is dit een vis gebied bij uitstek en deze wordt zoals we weten duur betaald. Maar nog veel verder terug, toen de mens na de IJstijd de droge stuivende vlakte verkende was deze keileem heuvel als eerste begroeid, er was zoet drink water in de Keileem dobben en er was beschutting in de begroeide dalen. Het was een ideaal gebied om te bewonen voor zowel mens als dier. Deze situatie duurde voort tot 9000 jaar geleden, toen werd de omgeving steeds natter, als gevolg van het warmere klimaat en het uitbreiden en opwarmen van de zee, er ontstonden moerassen, door het toenemen van de regenval werden de rivieren vele malen breder, en de begroeiing werd dichter en sloot zich aaneen. Trekkende jagers die van Denemarken naar Schotland gingen moesten veelvuldig om moerassen heen trekken en de rivieren oversteken die almaar breder werden, maar bij de Doggersbank kon men even tot rust komen alvorens het laatste traject af te leggen. Deze mogelijke oversteek zal op zijn laatst 8500 jaar geleden hebben plaats gevonden, daarna was de Doggersbank een eiland. Aan de resten kunnen we zien dat het nog ongeveer 1500 jaar bewoond is geweest. Daarna is het almaar stijgende water een groot probleem. Door het slinkende land zullen groepen mensen weggetrokken zijn naar de omringende kusten. Maar dan, een dikke noordwester storm samen met een springvloed, in een tij werd alle leven en bewoning van het restant Doggersbank te niet gedaan. Na het terugtrekken van de springvloed lagen her en der lijken van mens en dier, het zoete water was verdwenen, kortom er viel niet meer te leven. Nog een aantal decennia was de Doggersbank een waddenplaat, uiteindelijk verdween ook dit als het Atlantis van de Friese zee. Wij zeilen nog steeds voort, de stuurautomaat doet het werk en wij genieten van deze cruise. Het enige dat wij zo nu en dan naast controle houden moeten doen is het ontwijken van een boortoren, of een schip. Iedere dag worden wij bovendien begeleidt door een groepje witsnuit dolfijnen, keer op keer spelen ze een spelletje met de boot en zijn opvarenden. Als een kind zo blij lig je dan op het voordek om maar niets te missen van dit wonderlijke schouwspel. Een andere keer lag er iets in het water, een grote vormeloze zak blubber, het lag precies in onze koerslijn. Hennie wilde mij er op attenderen, maar wij voeren te snel dus klapte ze snel in haar handen en hup een dikke kop kwam omhoog en in een flits veranderde de luiaard in een grote grijze zeehond die acuut onderdook. Achter de boot kwam hij weer boven, met een verwijtende blik in z'n ogen, en natuurlijk om die onverlaat even te bekijken die het gewaagd had om zijn middagdutje zo ruw te verstoren. Verder op het water zie ik een grote groep duikende meeuwen boven de waterspiegel. Dit betekend in de meeste gevallen dat een school makrelen jacht maken op kleinere visjes. De resten van deze zwelgpartij drijven naar de oppervlakte, samen met de, aan de hapgrage makrelen kaken ontkomen, prooidiertjes, en vormen zo een koningsmaal voor deze gevederde moordenaars. Ik diep de werphengel op uit de bakskist en zet koers naar het slagveld om mij er ook even in te mengen; de eerste worp was direct al raak, een meeuw zat verstrengeld in de te fors uitgezwaaide vislijn. Na wat geworstel en gesputter in de lucht kon hij zich net op tijd bevrijden van de lijn, voordat het blinkertje met dreghaakje zich in zijn vleugel zou vasthaken. Hierna was het de beurt aan de makrelen, binnen 10 minuten vijf dikke exemplaren. Hier hadden wij genoeg aan dus stopten wij er maar weer mee en gingen verder met de reis. Op de Noordzee wordt het toch moeilijk om je alleen op de wereld te voelen, in je beperkte blikveld van maar 12 mijl zie je voortdurend de neerslag van onze moderne maatschappij, in de vorm van drijvend afval, boortorens, vliegtuigen en scheepvaart. Bovenstaand drukt je met de neus op de feiten, dat we leven in een tijd waarin geen plaats meer is voor ontdekkingen per zeilschip. De uitdagingen van een grote oversteek worden ook al aangetast door allerlei schijnzekerheden. Goed zeemanschap is niet meer te leren, maar te koop lijkt het. Computer, weersberichten, gps, navtex, radar enzovoort, een lange reeks technische verworvenheden heeft het oude vakwerk al naar de musea en sterke verhalen verbannen. Ook in de toekomst gaat het resterend deel van de uitdagingen deels ten onder aan vergunningen, betalingen en verplichtingen om een schijnzekerheid te creeren. Tot de natuur weer eens van zich laat horen en laat zien wie er de baas is. Natuurlijk blijft er een grote bevrediging in het zeilen, het is je onderdompelen in een leven dat een aantal voordelen kent. Alle beslommeringen die wij als burgers over ons heen krijgen; verkeersboetes van 5 kilometer, klungelende medeweggebruikers, lekke gevangenissen, bedillerige ambtenaren, belastingen, duurdere ziekenzorg en niet te vergeten de opgeklopte levensloop regelingen. Kortom, alles waarvan wij op gezette tijden danig van in de stress schieten, deze hele klerezooi laat je op het land achter. Hoe raar het ook mag klinken, maar op een zeilboot sta je weer even met beide benen op de grond. Het je voortbewegen op het water, met behulp van windkracht, zonder haast bevalt ons uitermate goed. Hoe langer wij onderweg zijn, des te minder zijn wij gefixeerd op het aankomen op de bestemming. Het ultieme onthaasten aan boord van de Walkura.